Pacijenti sa moždanim udarom često sami nalaze razna obrazloženja za njihove simptome – da su loše spavali, da im je noga bila prekrštena pa je zato oslabila i utrnula, što nije dobro jer se tako gubi dragoceno vrijeme. Kada se desi moždani udar najvažnije je da pacijent na vrijeme stigne do najbliže zdravstvene ustanove – jer tada terapija ima veću uspešnost.
Moždani udar je teška i ozbiljna bolest krvnih sudova mozga koja nastaje naglo i ispoljava se najčešće slabošću i utrnulošću jedne polovine tela, iskrivljenošću jednog dela lica i teškoćama u govoru i opažanju. Širom sveta, svake godine 17 miliona pretrpi moždani udar, a u Srbiji ga godišnje doživi više od 20.000 ljudi. Od tog broja trećina pacijenata premine odmah, trećina ostaje s trajnim invaliditetom, a trećina se oporavi, pokazuju podaci Specijalne bolnice „Sveti Sava”, u kojoj se i zbrinjava najviše pacijenata sa moždanim udarom.
– Moždani udar nastaje uslijed zapušenja krvnog suda mozga samim trombom koji se nađe u krvnom sudu ili koji dođe iz srca. Ustvari, to je ugrušak stvoren usled srčanih aritmija – objašnjava prim. dr sci. med Marjanu Vukićević, specijalistu neurologije i v.d. direktora Specijalne bolnice „Sveti Sava“.
Najvažnija su prva četiri sata
Naša sagovornica kaže da moždani udar, srećom, više nije beznadežno oboljenje jer se adekvatnim lečenjem i terapijom može izlečiti, a mogu se spriječiti i posljedice koje on ostavlja.
– Jer smrtnost nije ono najteže u moždanom udaru već invaliditet koji on ostavlja. U svetu je on drugi uzrok invaliditeta dok je kod nas na prvom mjestu. Samo polovina ljudi koji prežive moždani udar mogu da se djelimično vrate svom životu, dok čak 20 do 30 odsto njih zahtjeva tuđu negu i pomoć. To nije teško samo za pacijenta već i za njegovu porodicu i cijelo društvo.
Kada se radi o moždanom udaru, ističe doktorka, najvažnije je da znamo koji su njegovi simptomi.
– Nekada pacijenti sami i ne prepoznaju moždani udar već ga prepozna njegova okolina. Simptomi moždanog udara su, prije svega, poremećaj govora, pa vrlo često neko primijeti da su se pacijentu iskrivila usta, da ne može da izgovori neku riječ, da ne može da prepozna šta drugi govore, zatim prisutni su slabost i trnjenje u ruci i nozi, a neretko se dešava i potpuna oduzetost kada pacijent može da padne i zadobije prelom, recimo, kuka – upozorava dr Vukićević.
Kada se desi moždani udar jako je važno da pacijent na vrijeme stigne do najbliže zdravstvene ustanove jer tada terapija ima veću uspješnost.
– Jedna vrsta terapija se može primeniti samo u prvih četiri i po sata kada se lek daje u venu i razgrađuje tromb. Svi pacijenti koji dođu kasnije, kada se tromb već razvio, ne mogu da dobiju ovu terapiju. Pacijenti koji imaju zapušenje tih velikih krvnih sudova mogu da dobiju najsavremeniju terapiju – to je mehanička trombektomija kojom putem katetera, u angiosali, dolazimo do krvnog suda koji je zapušen i izvlačimo tromb iz mozga.
Kada prođe akutna faza bolesti pacijent mora da dobije lek koji treba da spriječi novi moždani udar.
– Do sada su naši pacijenti dobijali stare antikoagulansne lekove i oni su donekle bili sigurni. Od skoro postoje novi antikoagulansni lekovi koji su, pre svega, efikasniji, sigurniji, bezbedniji i komforniji po pacijenta, ali oni, nažalost, kod nas još nisu na pozitivnoj listi što će se, nadam se, uskoro promeniti. Novi.ba/Žena.rs